Viyana’daki doğal gaz zirvesinin izlenimleri
Viyana’daki OPEC binası
“Global game-changers ın world gas: İmplications for Turkey and its suppliers ın the region” başlıklı konuşmamı takiben, istekleri üzerine Rusya ve AB temsilcileri ile Viyana’daki doğal gaz zirvesinde yaptığım görüşmelerimden çıkan bazı izlenimler:
– Sayın Putin, işler savsaklamasın ve 1 Aralık’ta Ankara’da ortaya attığı “Türk Akım” doğal gaz boru hattı önerisinin ivmesi yavaşlamasın diye dün Gazprom başkanı’nı gönderdi Türkiye’ye ve Miller/Yıldız görüşmesinde sürecin hızlandırılması yönünde kararlar alındı.
(Herhalde Sayın Putin boş vakitlerinde benim yazılarımı okuyor, TV mülakatlarımı dinliyor. “Bizim acelemiz yok, projeyi her vechesiyle değerlendirmeden karar almayalım, biraz aheste çekelim kürekleri” şeklindeki görüşlerimden kaygı duymuş gibi:)
– İlk karar projenin Türkiye’yi ilgilendiren bölümü ve Ukrayna/Bulgaristan üzerinden gelen gaz arzının doğrudan ikame edilmesi ile alakalı. Ona kimse karışmaz. Ankara ve Moskova karar verir, olur.
– Ama Türk-Yunan sınırında gaz hub’i oluşturulması ve Avrupalı alıcıların da oradan teslim noktasına kadar gereken taşıma altyapısını kurmasının istenmesi AB’yi ilgilendiriyor. Brüksel’in ve AB patronu ülkelerin olurunu almadan 50 milyar metreküplük gazi Ankara ve Moskova’nın aralarında anlaşarak göndermeleri mümkün değil. Onun için Ankara-Moskova-Brüksel uzlaşması şart.
– Yunanistan gaz dağıtım şirketinin başkanı da sınırlarında kurulacak hub konusundan bihaberdi sorduğumda. Gazetelerde okumuş:)
– AB sadece enerji mevzuatı açısından bakmıyor meseleye. Gaz arz güvenliğinin kendisine son zamanlarda dostça gözükmeyen Rusya ve Türkiye’nin insafına terkedilmesi siyasi kaygısı da ağır basıyor. Ayrıca, dünya piyasalarında gaz arzının bollaşması, LNG imkanlarının artması ve fiyatların düşmesi gibi nedenlerle de kendisini bağlamak istemiyor.
– Transit ülkesi değil hub olacaksa böylesi büyük hacimli gaza ihtiyaç var. Hatta bir kısmı Ege’ye boruhattı ile indiriilip LNG olarak satılabilir. AB’nin ayak sürmesi alıcı tarafında sorun yaratabilir. AB-Rusya-Türkiye-Yunanistan arasında karşılıklı menfaatlere hizmet edecek bir ortak anlayışın gerçekleştirilmesi şart şayet bu proje gerçekleşecekse.
– Elbette biz menfaatimiz ne gerektiyorsa onu yapalım. “Brüksel ve Washington DC ne der bu işe” diye fazla kaygı duymayalım. Malum, AB’nin desteklediği Nabucco’nun hayata geçirilmesi için 10 yıldan fazla süre çaba gösterilmiş ama başarıya ulaşılamamıştı. TANAP, Türkiye ve Azerbaycan’ın öncülüğünde süratle gerçekleştirilme yolunda.
– Bize son derece önemli bir fırsat penceresi sunabilir bu proje şayet iyi kurgulanır, menfaat dengeleri gözetilir, AB ile güven ilişkisi tesis edilir, fiyatta esneklik sağlanır, bizim enerji ikmal çeşitliliğimiz için yaşamsal önemdeki rakip Azerbaycan İran, KRG ve Doğu Akdeniz gazları güme gitmez, uzun vadeli stratejide hak ettiği yere oturtulursa… Amma velakin, iş aceleye getirilirse sonradan tamiri zor bir hataya yeniden düşme riski olduğunu da unutmayalım.
İnce eleyip sık dokuyalım.